|
(Up theo ý kiến tham gia của Mr Trần Tiến)
|
Báo chí là công cụ chính trị vừa rất quan trọng vừa rất phức
tạp. Tư liệu báo chí đòi hỏi phải trải qua giai đoạn thu thập, xử lý, in ấn và
phát hành. Hình thức tuy ngắn gọn nhưng chứa đựng nội dung tư tưởng lớn. Đó là điều rất
khó. Vấn đề ở đây là phải cân đối được tư tuởng và hình thức, chủ đề và vấn đề, sự
thật và điển hình, tạo ra đuợc sự hấp dẫn từ những tư liệu đó.
V. G. Bielinxki - nhà dân chủ cách
mạng Nga đã nói: Chỉ có nội dung mới đo được chân lý của tất cả các nhà
thơ.
Trong báo chí, chỉ có thể thấy được giá trị của tác phẩm thông qua việc
khai thác nội dung của đề tài. Uy tín
của người viết và sức mạnh tác động của tác phẩm đối với công chúng được khẳng định trước
hết là cội nguồn tư tưởng. Để
đảm bảo được yêu cầu này, tác
phẩm phải đạt được hai yếu tố cơ bản: một là tính lôgíc của sự kiện (được lựa chọn từ cuộc sông thực của nhân dân), hai
là tính logic về tư tưởng (thế giới quan và nhân sinh quan của
người viết).
Xécgây Kônenkôp - một hoạ sĩ lớn, một nhà điêu khắc lớn cùa nhân dân Nga
đã viết: “Khi không có tình cảm sâu sắc và
nóng bỏng trước hiện thực cuộc sổng,
người họa sĩ sẽ tỏ ra
thờ ơ. Hiện
nay quả là có
nhiều vấn đề đã không được chú ý. Để sáng tạo mỗi người cần phát huy năng lực tiên đoán, phán đoán của mình. Nếu ai không nhận thức
được thời gian mà mình đang sống, người đó sẽ dẫm chân tại chỗ. Người hoạ sĩ đồng thời phải là nhà triết học, để không lặp lại những gì
đã có mà bằng tài năng và sức
lực của mình, phục vụ nhân dân”.
Đối với
nhà báo thì công việc cần thiết để xây dựng tác phẩm, trước hết là quan sát cuộc sống, chọn lựa và phân tích sự kiện. Khi phân
tích sự kiện, cần chọn được những tình tiết đặc sắc nhất, tiêu biểu nhất để sử dụng cho tác phẩm tương lai. Đó là các sự việc.
Vậy thì sự kiện và sự việc có cái gì khác nhau?
Từ điển tiếng
Việt viết: “Sự kiện là sự việc có ít nhiều ý nghĩa quan trọng đã xảy ra”; còn “sự việc là cái xảy ra được nhận thức có ranh giới rõ ràng, phân biệt với những cái xảy ra khác”[1]. Ta có thể hiểu rằng một sự
kiện có thể chứa đựng
nhiều sự việc. Nghĩa là xét
về mức độ có sự khác nhau
nhất định. Trong quá trình nghiên cứu cần tìm ra bản chất của sự việc.
Bản chất, hiểu
một cách ngắn gọn là những thuộc tính bên trong của sự
vật. Khi thuộc tính đó được
thể hiện ra bên ngoài gọi là hiện tượng. Thông thường trong hoạt động sáng tạo của mình, nhà
báo bắt đầu tìm hiểu các
sự việc riêng rẽ đến tổng thể các sự
việc (sự kiện) và khám phá bản chất của chúng. Để tìm thấy bản chất của sự
kiện, chắc chắn nhà báo phải nghiên cứu từng sự việc riêng lẻ. Hãy nêu một giả dụ: Khu chợ bốc cháy, thiệt hại lớn. Đó là một sự
kiện. Nhưng nguyên nhân của sự kiện này chắc chắn có liên quan đến nhiều sự việc khác. Nếu chợ bị cháy vì chập điện chẳng
han, có thể liên quan đến các sự việc như thỉết kế đường điện sai hoặc thi công sai,
hoặc người sử dụng điện sai, hoặc kẻ nào đó có chủ mưu phá hoại. Bản chất của vấn đề nằm trong những sự việc riêng lẻ này.
Khám
phá ra bản chất của sự kiện, hiện tượng để thông báo trên phương tiện
truyền thông
đai chúng là công việc của nhà báo.
Như vậy là sự việc và
nội dung của sự việc là cái
chủ yếu, cái cơ bản nhất trong báo chí. Nó xác định phương hướng, tư tưởng và tính chất
của bài báo. Nội dung là yếu tố thứ nhất, hình thức là yếu tố thứ hai. Thể
loại và phong cách ngôn ngữ bài đăng là khuôn mẫu hình thức cùa tác phẩm. Hình
thức bài báo phụ thuộc vào
nội dung, tính
chất và đặc điểm của sự việc. Căn cứ vào các yếu tố đó để tác giả
lựa chọn cách trình bày bố cục. Điều này còn phụ thuộc vào năng lực sáng tạo và
ý đồ của
tác giả. Thông báo tin tức hay đánh giá sự kiện, trình bày quan điểm thẩm mỹ cá
nhân hay chế nhạo cái xấu,
cái lạc
hậu...
Mỗi nội dung
sự việc và ý đồ tác giả khác nhau đều có nhũng hình thức thể loại phù hợp để xây dựng tác phẩm. Kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo độ chính xác
của tư lỉệu
trước khi công bố là
trách nhiệm của mỗi nhà báo đối với tác phẩm của mình. Những tư liệu được công bố thiếu chính xác sẽ tạo ra loạì tin đồn nhảm,
“tin vịt”. Đó chính là nguyên nhân dẫn đến nguy cơ mất lòng tin của công chúng
đối với nhà báo và cơ quan báo chí, đồng thời vi phạm nguyên tắc tính chân thật
của báo chí và cũng là một
trong những tiêu chuẩn về đạo đức nghề nghiệp của nhà báo Việt Nam hiện nay.
Sự việc là nhân của
thông tin. Thông tin là phạm
trù chính trị, là
phương tiện lãnh
đạo, là công
cụ giáo dục và kiểm tra. Các nhà khoa học về truyền thông đã xác định như vậy.
Định nghĩa này đã chỉ ra vai trò và ý nghĩa xã hội của thông tin, thấy được
rằng thông tín là một bộ phận quan trọng của công tác tư tưởng, có tác dụng hình thành và hướng
dẫn dư luận.
Đặt khái niệm
sự việc và sự kiện thành
đối tượng
nghiên cứu của khoa học truyền thông tức là đặt vấn đề cho một ngành lý luận
sáng tạo. Hiện nay nhiều nhà nghiên cứu lý luận và thực hành báo chí đang rất quan tâm đến vấn
đề này.
|
Nguyenbuikhiem@gmail.com
|
Thanks!
Trả lờiXóa