Ngô Tất Tố viết về những năm tháng khó khăn của Tản Đà

ÔNG NGUYỄN KHẮC HIẾU BỊ BÌM BÌM LEO

Mình thật là can đảm, chỉ vì có tính lo xa, cho nên hồi vừa rồi báo Phổ thông với Hà Thành ngọ báo xung đột nhau ở trên trận bút, mình sợ cái vạ tên xa đạn lạc, phải ôm bầu can đảm nấp kín ở một nơi, thành ra chẳng gập cái gì mà nói.

Hôm nay Hà Thành ngọ báo đã đại bại, Phổ thông đang hát khúc khải hoàn, trên trường văn cái khí sát phạt đã hết, cũng vừa ôm bầu can đảm phô ra, thì gặp ngay một việc nói được.

Việc gì?

Ông Nguyễn Khắc Hiếu bị bìm bìm leo.

Nói vậy chắc có người không tin.

Ông Hiếu hiện ở Hà Nam lo tính công việc An Nam Tạp chí, chớ có phải ông ấy vẫn nằm ở xó rừng như ngày trước đâu, mà bị bìm bìm leo được?

Số là từ khi An Nam Tạp chí ra đời đến tập thứ mười, ông Hiếu bị thất bại liểng xiểng, cái thất bại này chẳng có chi lạ, chỉ là hết tiền giả nhà in. Mà hết tiền là phải. Gần nửa đời người ngọn bút lông, mảy may chẳng bợn chút hơi đồng. Thế mà đến khi đổi lông ra sắt, thì cách kiếm ăn đời vẫn không nhọn thì làm gì mà chẳng thất bại.

Vì chuyến thất bại này mà bến Thuận An, đèo Hải Vân, sông Sài Gòn, đồi Vĩnh Yên, vết chân ông Tản Đà trải bao phen Bắc tẩu Nam bôn, báo An Nam mới xuất bản được một lần nữa. Chẳng ngờ số còn vất vả, tục bản được ba cuốn thì đình. Thấy nhà Nho bị lúc vận rủi “đời” toan lợi dụng luôn.

Một tờ báo nọ tại Hà thành tự biết kẻ cầm bút của họ đã không phải là hạng có học, lại toàn tinh những tay lường đảo trộm cắp đảo, dù hết số báo nọ sang so báo kia, chỉ làm quảng cáo cho mình cũng chẳng ai tin. Họ mới ăn cắp tên ông Hiếu đặt vào toà soạn của họ cho có giá trị một chút.

Họ tưởng là nói quấy nói quá cho xong lần, không ngờ ông Hiếu hay là kẻ nào chơi tinh, gửi ngay bức thư lên tờ báo này, nói toẹt rằng ông này hẳn ở toà soạn của báo ấy.

Báo ấy ứ miệng không thể cãi được, ê ơi là ê!

Song ở đời, thẹn quá hoá tức, hôm qua có kẻ đã thú nhận cái tội “ăn trộm họ tên ông Hiếu”, trên miệng họ lại mỉa mai ông ấy một thôi dài. Họ rỉa ráy những khi ở Sài Gòn, họ bới móc những lúc đi Dốc Láp, họ soi bói những việc đối với mấy hiệu Thăng Long, Kim Huê, hình như họ muốn bảo ông Hiếu là người phản phúc. Cái người mỉa mai ông Hiếu không phải là ai, hắn đã xưng là cửu thị ông ấy.

Than ôi, giậu đổ bìm bìm leo, nghĩ như tình cảnh ấy ông Hiếu thật khổ sở vậy. Tôi nói ông Hiếu bị bìm bìm leo chính là nghĩa thế.

Đời đáng chán hay không đáng chán.

Thấy chuyện này riêng hỏi bạn An Nam.

Thiết Khẩu Nhi Phổ Thông, số 113, 1930