Tôn chỉ, mục đích của Đông Dương Tạp chí

Ngày 15/5/1913, Đông Dương tạp chí phát hành số đầu tiên. Đây là phụ trương đặc biệt của tờ Lục tỉnh tân văn. Chủ nhân của tạp chí là ông Schneider. Tạp chí ban đầu mỗi tuần lễ ra một số ra ngày thứ Năm.Trên số 1, Đông Dương tạp chí đã đăng bài Cấn cáo để trình bayf tôn chỉ, mục đích và chương trình hoạt động của bản báo. Xin đăng toàn văn lên đây phục vụ các bạn nghiên cứu (Nguyễn Bùi Khiêm).

CẤN CÁO

Bản báo vì có việc nguy biến mà phải vội vàng in ra, cho nên kì đầu này không kịp trình các duyệt báo chư quân tử, chủ nghĩa báo này thế nào, và lối in, lối soạn, các chương mục báo có những gì, không kịp nói cho rõ được.

Đến kỳ sau bổn quán xin kể minh bạch chương trình, chủ nghĩa. Nay hãy nói đại cương để các ngài biết.

Mỗi kỹ sẽ có một bài tổng thuật các việc trong tuần lễ, một bài đại luận về thời sự; các điện báo hoàn cầu; các điều nên biết về việc buỏn  bán.

Mục chủ nghĩa thi cốt in những bài Phổ thông, các thuật hay, nghề mới mà chuyên nhất vào việc Nông là việc cốt của dân An nam, và luận về các Công nghệ thường, hợp với trình độ văn minh ta thời nay, mà các tòa Thương cổ và Tráng Bách công đương nghiệm. Cổ động cho dân An nam lấy văn quốc ngữ làm quốc văn, làm gốc nghề học, lại là một mục riêng trong chủ nghĩa ta.

Bổn báo lại mở ra một chương đề là “Đăng văn cổ” đề lấy những nhời sở ước thực và phái lẽ của dân An nan mà dâng lên cho chánh phủ biết, và đem những ý cao nhà nước mà mà tỏ cho dân hay. Để làm một nơi giao thiệp cho dàn có cách mà trực tiếp với Nhà nước, và được hiểu rõ những ý kiến quảng đại của nước Lang sa sử với dân An nam.

Các việc vặt trong các kinh thành, và ở các nơi trong cõi sẽ in ra một mục riêng.

Sau nữa in ra những hoá giá, hàng xuất cảng nhập cảng, tàu chạy, xe lửa, giá bạc, vân vân, đề cho ai nấy theo được cuộc lý tài trong nước tiến hoá thế nào.

Đó là hãy kể đạỉ cương, đến kỳ sau sẽ bàn minh bạch.

Ấy chủ nghĩa bổn quán như thế, chắc rằng trong liệt quí ai chẳng cùng lòng. Mà càng nhiều người đồng trí hao nhiêu, bổn quán lại càng được phấn chấn bấy nhiêu, mà tim đường ích lợi cho dân An nam.

Vậy xin các duyệt báo chư quân tử, ở trong đất văn vật này, ai có bụng tin rằng cơ mai hậu nước Nam, có thể nhờ về báo quán, thì đem lòng giùm giúp cho bổn báo được nên một tờ đắc dụng.

Các danh hiền liệt sĩ thì chúng tôi xin nhờ các ngài hãy đem lời hay Khổng Mạnh lưu chuyển để chân nhân tâm, khiến cho dân dại biết noi đường thẳng.

Các quan lại chức thì xin dùng tờ này làm cái bài giảng dụ cho trị hạ biết trí cao nhà nước.

Các bậc tân học đã thành nghiệp thì xin lấy đây làm sách để dẫn kẻ đi sau.

Nông, công, thương, cổ, cách trí, hình luật, khoa nào cũng phải có cả, xin mỗi ngài tùy tài riêng ra sức giúp đồng bang.

Điều khôn, lẽ phải, thuật lạ, văn hay, xin mỗi ngài đem cho một chút. Xin cố xây dựng cho bổn quán thành công nghiệp, kẻo lỡ mất cơ hội này là được lúc quan trên có lòng rộng rãi, chĩ sẵn tai nghe trống đằng vân, lại muốn gia ân khai hóa cho bản dân được nhờ.

Ta phải đồng tâm mà đem văn chương học thuật, đem ân huệ văn minh mà khua sáo cho lấp được những lời gây loạn. Ta phải làm cho tiếng sáo bọn ngụy tịt ngòi, không nổ được kịp tiếng chuống chống văn minh.

Trong các quan cùng các danh nho bổn quốc, may cũng nhiều bậc trí cao tài lớn, lại yêu nước một cách khôn ngoan, lẽ phải. Thì há báo này lại chẳng lắm người giúp hay sao?

Người hào trưởng các chốn hương thôn, xin lấy đây làm nơi trực tiếp, đem làm dân mà thực tỏ với quốc gia.

Mỗi người một chút, lắm cây nên rừng, bổn quán trông mong vào các ngài, để nên công hữu ích, để khỏi phụ ơn quan toàn quyền, quan thống sứ đã có lòng kính mến mà chuẩn cho phép in nhật báo này.

Nay kính báo.