Sự kiện là đối tượng phản ánh đầu tiên của báo chí

ĐỐI TƯỢNG PHẢN ÁNH

Đối tượng phản ánh trong báo chí là một vấn đề đã được nghiên cứu khá đầy đủ. Nó bao gồm các hiện tượng thuộc nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau, ví dụ như kinh tế, chính trị, luật pháp, tôn giáo, đạo đức...

Bản thân các lĩnh vực này thường được gọi là khách thể của báo chí. Đối tượng phản ánh củạ báo chí nhìn chung được quan niệm là “thực tại cuộc sống trong tổng thể các tập hợp tình huống xã hội cấu thành nên nó”. Chúng tôi không thể hoàn toàn chấp nhận định nghĩa này bởi vì về thực chất, báo chí có quan hệ chủ yếu là với bình diện mang tính thời sự của thực tại cuộc sống. Tuỵ nhiên, không nên hiểu định nghĩa này theo cách là báo chí chỉ quan tâm đến các tình huống, nếu khái niệm “tình huống” bao hàm ý nghĩa hạn hẹp và cụ thể. Đặc biệt, với thể loại báo chí phân tích - một dạng cụ thể của thông tin đại chúng, thì đối tượng của nó có thể vừa là một sự kiện riêng rẽ, vừa là một quá trình hàm chứa trong nó nhiều sự kiện, là tình huống chứa đựng những sự kiện khác nhau cũng như các quá trình thống nhất chung trong toàn bộ các mối quan hệ qua lại đa dạng giữa chúng.

1. Đối tượng phản ánh là sự kiện

Phần lớn các bài thông tin có mục đích làm sáng tỏ sự kiện. Nhiệm vụ quan trọng nhất của phóng viên - thông tin viên là nhanh chóng thông báo cho bạn đọc những sự kiện quan trọng đang diễn ra, địa điểm và thời gian diễn ra sự kiện. Thiếu các bản tin về những hoạt động, sự kiện, biến cố đang diễn ra thì không có thông tin báo chí. Chúng là “món ăn hàng ngày” của báo chí.

Nhưng điều đó không có nghĩa là các sự kiện không được phản ánh trong tư liệu của các thể loại phân tích và nghệ thuật chính luận. Trong những bài viết dạng này chúng trở thành đối tượng của hoạt động đi sâu nghiên cứu hoặc là đốì tượng của hoạt động tư duy chính luận - nghệ thuật. Điều này được tiến hành trước hết nhằm phát hiện ý nghĩa, tính cấp thiết, nguyên nhân và các hậu quả có thể xảy đến với chúng.

Vậy “sự kiện” là gì, từ các “thành tố” nào chúng hình thành?

Có thể định nghĩa sự kiện là một bước định hình chính xác trong không gian và thời gian của quá trình xã hội (có nghĩa là xác định được, có sự khởi đầu và kết thúc rõ ràng). Các hiện tượng thiên nhiên, kể cả những biến cố địa chất đều được gọi là sự kiện. Nhưng với báo chí, các sự kiện có ý nghĩa quan trọng thường nặng về những hoạt động của con người với những mục tiêu và kết quả xác định, ảnh hưởng đến các quá trình xã hội này khác, hoặc là những sự kiện nằm trong các quá trình đó. Những sự kiện như vậy, chúng ta đều biết thường nảy sinh từ các tình huống chính trị - xã hội; các trạng thái kinh tế, đạo đức và những trạng thái khác của xã hội (22).

2. Đối tượng phản ánh là quá trình

Quá trình có thể đựợc hiểu là trình tự của các hoạt động, các sự kiện có mối liên hệ qua lại với nhau. Hơn nữa, kết quả của các hoạt động, sự kiện trước đó là tiền đề, cơ sở, nguyên nhân cho việc thực hiện những hoạt động, sự kiện tiếp theo. Có thể xác định quá trình là sự xuyên suốt năng động các trạng thái khác nhau nằm trong mối liên hệ nhân - quả “nếu... thì” (nếu xảy ra điều này, thì sẽ phải xảy ra điều gì đó nữa...). Nếu dịch khái niệm chung về bản chất của quá trình này sang ngôn ngữ báo chí thông thường là “sự vận động của sự vật” thì có thể hiểu quá trình là trình tự vận động theo đuổi kết quả của các hành động thể hiện những mức độ và trạng thái khác nhau trong việc thực hiện các nhiệm vụ.

Phân tích sự kiện là xuất phát điểm trong phân tích các quá trình. Điều này diễn ra trước khi bắt đầu đào xới, tìm giải đáp cho các câu hỏi: như thế nào? tại sao? Chú ý đến cách cắt nghĩa quá trình nêu trên, phóng viên trước hết phải xác định mắt xích khởi đầu của chuỗi các sự kiện vốn có mối liên hệ qua lại. Trên thực tế, anh ta cần phải hiểu và xác định hoạt động hoàn toàn thực tế của những con người cụ thể với những kết quả chính xác, rõ ràng, để xuất phát từ đó sẽ phát hiện việc thực hiện hành động được quy định trước bởi cái gì, cái gì đã trở thành nguyên nhân hành động và cái gì khiến nó trở thành tiền đề của các sự kiện khác...

Có lẽ trong quá trình khảo sát toàn chuỗi sự kiện, phóng viên có thể khám phá ra đâu là nguyên nhân của các hoạt động hiện thời mà theo mối liên hệ hợp quy luật sẽ phải diễn ra trong tương lai. Trong quá trình lựa chọn sự kiện khởi đầu được khảo sát, tác giả của nó không được quên rằng toàn bộ sự việc đang diễn ra. (28)

3. Đối tượng phản ánh là tình huống

Tình huống, cũng như quá trình, là một trong những đối tượng phản ánh quan trọng nhất; trước hết là với báo chí phân tích. Có thể gọi tình huống là trạng thái các mối quan hệ xác định được lặp đi lặp lại trong suốt quá trình của một khoảng thời gian đủ dài, đã hình thành giữa những thành viên của một tập thể nào đó hoặc giữa các tập thể, giữa các nhóm xã hội, các tầng lớp, các quốc, gia..., một tương quan lực lượng, quan hệ giữa yêu cầu và kỳ vọng.

Bề ngoài, tình huống có vẻ giống như trạng thái, mức độ thỏa mãn các quyền lợi của mọi người, của những người tham gia tinh huống nằm trong mối quan hệ qua lại nhất định. Tình huống có các dạng thuận lợi, bất lợi, hòa hợp, mâu thuẫn... Phân tích tình huống ở mức tốì thiểu có (30) nghĩa là xác định nó là cái gì, định hình khái niệm này trong văn bản; vạch rõ nhiệm vụ xã hội cơ bản nảy sinh trong tình huống này, và cả những nhiệm vụ bổ sung; làm sáng tỏ những nguyên nhân chủ yếu của sự xuất hiện tình huống này và của các nhiệm vụ tương ứng liên quan đến tình huống; xác định vấn đề quan trọng nhất gắn liền với việc giải quyết nhiệm vụ cơ bản trong tình huống; khám phá những tiền đề chủ yếu của việc giải quyết những vấn đề chính gắn với tình huống, và định trước cách thức xây dựng những tiền đề này; làm sáng tỏ vai trò, quyền lợi của những người tham dự chính đối với tình huống và việc hình thành những tiền đề tốt cho sự tiến triển thuận lợi của tình huống và hưởng giải quyết các vấn đề (31).

4. Đối tượng phản ánh là các cá nhân

Điều làm bạn đọc quan tâm không chỉ là những gi diễn ra trong thế giới chung quanh (các sự kiện, biến cố, quá trình, tình huống), mà cả những con người là đối tượng hoạt động chủ yếu của sự việc xảy ra, trước hết là từ góc độ các đặc điểm cá nhân của họ. Vậy cá nhân là gì? Tâm lý học xã hội định nghĩa cá nhân là “cá thể người”, “chủ thể của các mối quan hệ và hoạt động có ý thức”, Mỗi cá nhân sở hữu lịch sử riêng của mình, tính cách của mình, và thế giới quan, nhân sinh quan, tri giác và sự thụ cảm thế giới, những thói quen, khuynh hướng, khả năng riêng của mình./.